Zeg je Mosel dan zeg je Riesling en leisteen (slate)

De Mosel is onderdeel van de deelstaat Rheinland-Pfalz en er is 8744 ha wijngaard die in eigendom is van 5000 wijnboeren. Het gebied staat op nummer 5 wat betreft de grootste wijngebieden in Duitsland. Strikt genomen is gebied 100 km lang, maar omdat de wijngaarden langs de rivier liggen die door het landschap heen kronkelt is de lengte van de wijngaard wel 243 lang. Het gebied Saar en Ruwer werden vroeger apart in de naam genoemd, maar vallen nu allemaal onder de noemer Mosel. Er zijn behoorlijke verschillen wat betreft temperatuur en zonuren. Het gebied is in drie deelgebieden opgesplitst. Boven, midden en onderste Mosel gebied.  Linksonder het Obermossel gebied is gemiddeld 9,4 graden Celcius terwijl rechtsboven bij Koblenz het er 10,2 graden is. In Obermosel valt ook iets meer regen. (770 mm versus 630 mm). De winters zijn hier mild. In de herfst blijft de mist mooi hangen, wat perfect is voor de botrytis. Het Bereich Bernkastel of ook wel Mittelmosel genoemd is het meest bekende gebied en hier wordt 65% van de productie in de Mosel gemaakt. Er zijn hier steile hellingen met een leisteen grond. De naam Lay in de naam verwijst naar deze grijze leisteen. Ook vind je hier rode en vulkanische leisteen.  

Het Bereich Burg Cochem of Untermosel en ook Terassenmodel genoemd is goed voor 14% van de productie. Het is hier zo steil dat de wijngaarden dus als terrassen zijn aangelegd. De wijnen van hier zijn vaak wat ziltig. In dit gebied ligt Bremmer Calmont, de meest steile wijngaard van Europa met een helling van 68 graden. 

91% van de aanplant is wit en 62% van de aanplant is hier Riesling. 

De reden dat er zo weinig rood is, komt omdat er in 1937 verboden werd om rode druiven te planten en dit heeft tot 1986 geduurd. Er was echter helemaal geen ervaring met rode wijn. Inmiddels is er 4,7% aanplant van Spätburgunder te vinden en een beetje Dornfelder. 

De Mosel is het oudste wijngebied van Duitsland. Er zijn bewijzen van wijnbouw in dit gebied vanuit de eerste eeuw, waarbij er al stokken op de steile hellingen werden verbouwd. 

Het is het langste aaneengesloten Riesling gebied ter wereld en er zijn imposante steile wijngaarden. Het feit dat dit gebied het langste aaneengesloten Riesling gebied ter wereld is, heeft met een wet te maken uit de 18 de eeuw. In deze wet stond dat alle inferieure rassen verwoest moesten worden. Eigenlijk mocht alleen de Riesling nog blijven staan. Deze wijngaarden maken dan ook dat de wijnen exclusief zijn. Je moet ook wel van een uitdaging houden om op deze steile wijngaarden te kunnen en willen werken. Typisch hier zijn de monorails, die het vervoer van de druiven vergemakkelijkt. 

Na de val van het Romeinse rijk, werd de wijnbouw overgenomen door de kloosters. Zij waren ook eigenaar van de wijngaarden. Veel namen van wijngaarden verwijzen dan ook naar de kloosters. In de middeleeuwen brachten monniken vanuit Bourgondië hun wijnkennis naar de Mosel. 

Kenmerkend voor de Mosel zijn de zonnewijzers. Vaak vind je ze bij de wat betere wijngaarden met steile, zuidelijke hellingen. Zo kon men zien wanneer het tijd was voor lunch. De oudste zonnewijzer stamt uit 1526. 

De wijnbouw

Kenmerkend zijn de wijnstokken die langs een stok omhoog zijn vastgebonden. Hierdoor rijpen de trossen verschillend omdat de ene tros meer zon heeft gehad en de ander meer schaduw, die wat lager hing. Als men plukt heeft men dus verschillende manden om de verschillende rijpheid van de druiven te sorteren. Het gebied is in zes deelgebieden verdeeld. Het gebied van Burg Cochem heeft de steilste wijngaarden van Europa. Het Bernkastel gebied is het hart van de Mosel. Het gebied is 1 van de warmste gebieden in Duitsland. De steile, leisteen hellingen vangen veel zon en houden deze ook vast zodat het ’s nachts ook nog warmte afgeeft. De wortels moeten diep zoeken naar water en mineralen wat bijdraagt aan de complexiteit van de wijn. De steilheid van de wijngaarden kost 7x meer arbeid dan een andere wijngaard. Ook is het een probleem dat in de winter veel leisteen wordt weggespoeld naar de rivier en dit moet dan weer naar boven gedragen worden. Leisteen is namelijk essentieel voor het vasthouden van warmte. 

Het klimaat

De Mosel heeft een koel, noordelijk, continentaal klimaat. Zon door de schuine zuid gelegen hellingen en door reflectie van het water, maakt dat de druiven hier toch kunnen rijpen. Er is een lang groeiseizoen, wat perfect is voor de laat rijpende Riesling. 

De bodem

Rode leisteen: dit is ontstaan uit eruptie van grijze leisteen door vulkanische uitbarsting. Het verweert sneller dan grijze leisteen en houdt water beter vast. Het geeft aroma van citrus, sinaasappel, geel fruit, muntige ondertoon. 

Ryoliet of vulkanische leisteen: heeft een hoog ijzergehalte en geeft daarom een kruidigheid en krachtigheid aan de wijn. Een vulkanische bodem is zeldzaam in de Mosel en de enige bekende wijngaard is Ürziger Würzgarten. 

Grijze leisteen: houdt de warmte goed vast en zorg voor een lang groeiseizoen. De wijnen zijn hierdoor krachtiger dan bv uit Saar of Ruwer. De wijnen zijn vaak wat fruitiger. 

Imagoprobleem. 

Dit gebied heeft enorm te kampen gehad met een imagoprobleem. Moselwijn was zoet, zuur en simpel. Dit kwam omdat er na de tweede wereldoorlog behoefte was aan goedkope en zoete wijn. Kwaliteit was niet van belang, dus er werd bulk wijn gemaakt om aan de vraag te voldoen. Vlakke wijngaarden werden beplant met druiven zoals Muller Thurgau die hoge opbrengsten gaven. Kinderen wilden de wijngaard van hun ouders niet meer overnemen en er was nauwelijks geld te verdienen in de wijn. De wetgeving hielp ook niet mee. Onder de naam Piesporter Michelsberg werd een Grosslage uitgebracht, die echter kwalitatief slecht was en niets te maken had met de Einzellage Piesporter Goldtropfen wat echt een Grosse Lage was, dus een Grand cru. Er zijn meer dit soort verhalen te vinden. Volgens de nieuwe wijnwet kon dit allemaal. 

Er is hier nu een nieuwe generatie wijnboeren die proberen de reputatie van de Mosel weer naar oude hoogte te krijgen. Men maakt zoals vroeger weer gebruik van spontane gisting, oude houten 1000 liter vaten, lagering sur lie, gebruik van oude stokken op steile hellingen, deels nog niet geënte stokken zijn hier te vinden. De unieke karakters van het terroir zoals de steile hellingen, de leisteenbodem, de op het zuiden gelegen wijngaarden, de rivier en op sommige plekken de bescherming van de bergen maken dat Riesling zich goed kan ontwikkelen. 

Wetgeving

In 1899 werd de Bernkasteler Ring opgericht namens een aantal wijnbouwers. Doel was om de 2000 jaar oude wijncultuur te behouden. Sinds 1901 is er in September de grote Rieslingveiling en sinds 2005 is er een nieuwe benaming: Grosses Gewachs Bernkasteler Ring. De maximale opbrengst mag maar 50 hl/ha zijn en de most minimaal 93 graden Oechsle. Om het makkelijk te maken heeft deze classificatie niets te maken met de naam Grosses Gewachs van de VDP.  

In 1908 werd de Grosser Ring opgericht wat nu de VDP van de Mosel is. Dit was een vereniging van de wijnveilingshuizen. Deze vereniging bestaat nog steeds en telt 31 leden. 

Beide verenigingen zijn dus ontstaan uit de oude Duitse traditie van wijnveilingshuizen. Men denkt dat begin 19^de eeuw al de eerste wijnveilingen plaats vonden. 

Grofweg genomen zijn er nu 3 actieve classificaties:

QbA = Qualitatswein: deze categorie is heel breed. Alles wat een bepaalde rijpheid heeft mag zich QdA noemen en dit kan van bulk tot heel goed zijn. 

Pradikatswein = een classificatie die gaat over de rijpheid van de wijn en de mate van aantasting door nobel rot. In het verleden was dit belangrijk omdat het gebied zo koud was en dus was de rijpheid een maatstaf voor kwaliteit. Binnen de pradikatswein heb je dus vijf subclassificaties.

Kabinett: droog of off dry, alcohol rond de 8,5%

Spätlese = laat geplukt. Late Harvest. Kan droog zijn, maar dan staat er Trocken op

 het etiket.

Auslese = Select Harvest. Ook van droog tot zoet. Alcohol vaak rond de 14%. Verschil 

zit hem in de hoeveelheid aantasting van de botrytyis. 

Beerenauslese = Berry Select Harvest. De druiven zijn met de hand geplukt en 

hebben hoger niveau van rot. Zoete wijnen

Trocken beerenauslese: Dry Berry Select. Helemaal ingedroogde druiven met rot. 

VDP: verband deutscher pradikatsweinguter. Deze organisatie classificeert de wijnen op basis van de kwaliteit van de wijngaard. GG is vergelijkbaar met een Grand Cru. 

Vb huizen

• Trossen uit Kinheim
• Dr. Loosen
• Weingut Egon Muller