De Merlot druif is nog relatief jong. De wijnstokken zijn over het algemeen slechts tientallen jaren oud. Voor het eerst vinden we iets over Merlot in de literatuur aan het einde van de 18de eeuw. In 1784 werd de druif op de rechteroever in Bordeaux ontdekt en beschreven als een wijn die het mooiste was van die tijd. Inmiddels is Merlot naast Cabernet Sauvignon de meest belangrijke rode druif in de wereld. Op de wereldranglijst staat hij op nummer 5 van alle druiven en in Frankrijk is het de meest aangeplante druif. In bordeaux is 62% van de wijngaarden beplant met de Merlot druif. Inmiddels heeft ook deze druif zijn eigen verjaardag: 7 november is Merlot dag.
De stamboom
Eind jaren 90 is via DNA-typering ontdekt dat vader van Merlot de Cabernet Franc druif is. Pas later in 2009 werd moeder bekend, de wat minder bekende druif: Magdeleine Noire des Charentes zijn. Zijn broertjes zijn Malbec, Carmenère en Cabernet Sauvignon. Niet zo raar dus dat Merlot en Cabernet Sauvignon soms best op elkaar lijken. Malbec en Carmenère waren ooit ook bekende druiven in Bordeaux, maar zij hebben de vorst in 1956 niet overleefd. Nu vind je ze met name in Zuid-Amerika.
Het nageslacht van Merlot zijn: Merlot Blanc, Ederena, Carmine en Rebo.
De Geschiedenis
In 1956 was door de kou bijna alle Merlot (en Malbec) verwoest in Frankrijk. Het jaar hierna werd de nieuwe aanplanting wederom verwoest maar nu door rot. Ziektes bleven roet in het eten gooien en uiteindelijk bleef er weinig Merlot meer over in Frankrijk. Omdat herplanten zoveel geld kostte en het niet erg succesvol verliep, besloot de Franse regering in 1970 dat het verboden was om nog nieuwe Merlotplanten te plaatsen. In 1975 werd dit verbod gelukkig weer opgeheven. Inmiddels was de druif wereldwijd zo populair geworden en nam de vraag toe zodat Frankrijk niets anders kon doen dan aanplanten weer toe te staan. De grote vraag werd deels veroorzaakt door de goede wijnen die van Merlot waren gemaakt in Pomerol en Saint Emilion. Daarnaast werd de druif in Amerika erg populair omdat het een druif is die wijnen geeft met een weelderige, pruimige smaak en wijnen maakt die je relatief vroeg kunt drinken. Amerikanen hielden van deze fluweelachtige, zachte en ronde wijn. Ook het feit dat de druif over het algemeen makkelijk groeit en vroeg rijpt heeft bijgedragen aan zijn populariteit. In de jaren 90 ontstond een tweede deuk in de populariteit van deze druif. Door de hoge vraag naar Merlot kwam er veel kwalitatief slechte Merlot op de markt. Mensen wilden met bulkwijnen snel geld verdienen. Ook de film Sideways heeft de druif niet veel goeds gedaan. Hier zal ik later nog op terug komen.
Achtergrond over de druif
De naam Merlot komt van het Franse woord Merle dat zwarte vogel betekent of ook wel bekend is als de merel. Deze vogels houden nogal van deze sappige druiven en de kleur van hun verenkleed komt overeen met de kleur van de druif. Of het eerste of het tweede feit de aanleiding is voor de naam blijft onduidelijk.
De Merlot druif heeft een donkere, blauwe kleur en een dunne schil. Hierdoor krijg je een zachtheid in de wijn omdat er minder tannines aanwezig zijn. Het appelzuur gehalte van de druif is ook laag. De druiven zijn relatief groot en de trossen los. De druif is door zijn wat dunne schil gevoeliger dan de meeste andere druiven voor infecties. Hij is dan wel weer beter bestand tegen kouder weer in vergelijking met de Cabernet Sauvignon, maar houdt nog steeds van een wat warmer klimaat.
Viticulture
Merlot ontknopt vroeg in het jaar waardoor de druif gevoelig is voor vorst. Door de dunne schil is hij ook gevoelig voor botrytis. Merlot is een vroeg rijpende druif en hij is eerder rijp dan Cabernet Sauvignon. In Bordeaux wordt de druif over het algemeen twee weken eerder geoogst dan een Cabernet Sauvignon. Daarnaast is de rijping ook echt afhankelijk van de bodem en het klimaat. Een Merlot bijvoorbeeld uit Pomerol zal eerder rijpen dan een Merlot in Italië. Dit is erg specifiek voor het unieke karakter van de Pomerol wijnen. Merlot zit ook hoger in zijn suikers, wat een hoger alcoholpercentage oplevert. In Pomerol plukken ze Merlot relatief vroeg om wat hoger in de zuren te zitten. Op andere plekken kiezen ze er juist voor om wat later te plukken zodat je rijpere fruitsmaken hebt.
Bodem
Merlot houdt van een wat vochtige, koele bodem zoals klei en kalksteen (limestone).
Profiel
Kleur: het is een rode wijn die over het algemeen donkerder is dan Pinot Noir, maar lichter dan Cabernet Sauvignon. Wat kan helpen bij het blind beoordelen is dat een Merlot een wat oranje-achtige rim in je glas kan laten zien. Dit komt omdat Merlot erg licht gevoelig is.
Het gaat bij Merlot met name om de fruit smaken met daarnaast de meest kenmerkende omschrijving van fluweelachtig, pruim en chocola.
Natuurlijk is de smaak afhankelijk van met name het klimaat. In een koel klimaat kunnen de tannines wat harder zijn en kun je de typische grassige en groene paprika aorma’s tegenkomen die passen bij deze familie druiven. In een wat warmer klimaat zijn de wijnen meer pruimig en vruchtencake-achtig. Wanneer goed rijp, dan zijn er smaken van bramen, zwarte en blauwe bessen, pruimen, viooltjes, rozenblaadjes, chocola en kruiden, licorice (drop). De Chileense versie heeft meer de smaak van zwarte bes en pastilles.
Volgens WSET
This is a dry red wine, with a medium – to full body range. Medium acidity. Medium to high alcohol (12-15%). Medium tannins. The best Merlot taste has a range of flavors, ranging from graphite, herbs and blackberries, to black cherries, plums, and cocoa, often layered with notes of clove, vanilla, and cedar when aged in oak.
De aroma’s in een overzicht
Fruit: pruim, kers, bramen
Eiken licht: vanille, kokosnoot
Eiken zwaar: rook, teer eiken
Bloemen: viooltjes en rozen
Kruiden: mint, caramel, kruidnagel (cloves), laurier (bay leaves)
Rijping op de fles: paddenstel, aarde, koffie, leer, sigaar
Wat zijn de Merlot gebieden?
De druif wordt het meest gevonden natuurlijk op de rechteroever van Bordeaux.
- Pomerol: Petrus
- Saint-Emilion: Peby Faugeres en La Gomerie
- Lalande de Pomerol
- Noord-Italië als basis van Supertuscan wijnen en in Friuli worden mooie single variety Merlot wijnen gemaakt.
- Chili
Merlot aanplanting
- Frankrijk 112000 ha (14% van nationale total vineyard area)
- Italië 24000 ha
- USA 21000 ha
- Chili 12000 ha
- Roemenië 12000 ha
- Australië 8000 ha
- Zuid-Afrika 6000 ha
Waarom de combinatie met Cabernet Sauvignon?
Merlot is een ideale blending druif en zal je dus zelden (behalve in Pomerol en Saint Emilion) als monocepage tegenkomen. Mensen zeggen soms dat alleen een wijn gemaakt van Merlot niet complex genoeg is. Vaak wordt hij geblend met Cabernet Sauvignon. Deze twee druiven vullen elkaar goed aan, mogelijk wel door het feit dat ze familie van elkaar zijn en allebei Cabernet Franc als ouder hebben. Wijnen van deze familie hebben het typische pyrazine karakter. Pyrazines zijn verantwoordelijk voor een aroma component dat, zeker in een koel klimaat, de smaak van groene paprika veroorzaakt. Daarnaast kan een Merlot in een wat koeler klimaat staat, robuuste en de stroeve tannines hebben die je bij een Cabernet Sauvignon ook vindt. Het is dan soms lastig om ze uit elkaar te houden. Over het algemeen is de Cabernet Sauvignon robuuster, levert het de tannines aan een blend, het zuurgehalte en dus de mogelijkheid voor de wijn om te rijpen. Merlot draagt bij aan de body van de wijn, is vaak wat weelderiger (lusher) en het draagt bij aan het alcoholpercentage. Cabernet Sauvignon is wat betreft fruitsmaak misschien iets meer cassis en zwarte bes. De Merlot geeft iets meer pruim en zwarte kersen met misschien iets wat rood fruittonen. Maar ze kunnen dicht bij elkaar zitten. Een andere reden om te blenden is het niet echt voorspelbare weer in Bordeaux en hiermee dus het onvoorspelbare rijpen van de druiven. Het ene jaar, afhankelijk van de regen, zonuren en andere factoren, kun je dus meer of minder Merlot hebben en meer of minder Cabernet Sauvignon.
Waarom had Merlot of heeft Merlot een slechte reputatie?
Door zijn zachte tannines en volle fruitsmaken werd Merlot een populaire wijn die makkelijk drinkbaar was in de jaren 80. Met name in Californië werd deze druif ineens extreem populair. Het gevolg was dat mensen dus clones van Merlot gingen planten die voor een hogere oogst zorgden met als gevolg wijnen met een mindere kwaliteit. Dit gebeurde met name in Californië. Hierdoor dus de beroemde opmerking van de film Sideways: Anything but Merlot. Er is een officiële discussie gaande in de wijnwereld over het daadwerkelijke effect van deze film op de Merlot verkoop. Het eerste team zegt dat Merlot niet minder populair werd, maar dat de film juist Pinot Noir op de kaart heeft gezet. Hierdoor gingen mensen meer Pinot drinken en minder Merlot. De tweede groep zegt dat Merlot al minder populair was door de bulkproductie en tenslotte zegt de laatste groep dat de film echt het imago van Merlot naar beneden heeft gehaald. Na het uitkomen van deze film viel de verkoop van Merlot in ieder geval in elkaar en werd de populariteit overgenomen door Zinfandel en Pinot Noir. Maar het lijkt erop dat Merlot bezig is met het maken van een comeback.
Merlot en Pinot Noir
Dit zijn twee verschillende druiven en worden mogelijk alleen als gevolg van de film Sideways aan elkaar gelinkt. De mogelijke enige overeenkomsten tussen beide druiven zijn dat ze rood zijn en een dunne schil hebben. Een Pinot Noir maakt wijnen met een gematigde kleur en alcoholgehalte en met een hoog zuurgehalte. De fruit aroma’s zijn met name rood fruit zoals cranberry’s, frambozen en rode kersen. Een Merlot maakt dus een wijn meer met pruim en donker fruit aroma en iets meer tannine, body en alcohol.
Merlot in Chili
Chili is bekend om zijn kwalitatief hoogstaande wijnen gemaakt van Merlot. Pas in 1994 is men via DNA-typering erachter gekomen dat deze wijnen helemaal niet van Merlot waren gemaakt, maar van het broertje Carmenère. Carmenère was in 1700 in Frankrijk ook een populaire druif en is rond 1850 meegenomen vanuit de Bordeaux regio naar Chili. Toen Frankrijk alles was kwijt geraakt ten gevolge van Phylloxera en opnieuw moest gaan planten, werd de Carmenère niet opnieuw aangeplant. Dit omdat deze druif niet erg makkelijk is. Hij is erg gevoelig is voor coulure, een aandoening die met name in een koud en nat voorjaar optreedt en de bloemfase van de plant remt en daarnaast rijpt de Carmenère druif net iets later dan Merlot en levert het minder oogst op. Redenen voor de Bordeaux boeren om meer Merlot en Cabernet te gaan planten en minder Carmenère. In Chili, waar er minder regen is en Phylloxera geen schade had veroorzaakt bleven de planten gewoon staan. Echter, Merlot en Carmenère lijken erg op elkaar en de wijngaarden werden inmiddels niet meer gescheiden. Alles werd voor Merlot aangezien. De Chileense Merlot werd wereldberoemd. Het viel mensen echter op dat deze Merlot een wat sterkere en een wat meer kruidige smaak had dan de Franse Merlot. Aanleiding om dit na te laten kijken. Een mysterie werd ontrafeld.
Witte Merlot wijn
Dit is een wijn die in de jaren 80 in Californië werd gemaakt als alternatief voor rosé. De wijn wordt van de blauwe Merlot druiven gemaakt als een soort blush wijn. De druiven hebben maar heel even schil- contact gehad en worden dan als snel geperst. Vervolgens vindt de fermentatie dan plaats. Je kunt deze wijn ook met oranje wijn vergelijken. De witte wijn heeft een beetje tannines, want er is kortdurend contact met de schil geweest. Smaakprofiel beschrijft zwarte bessen, frambozen, cranberry’s, kersen, pruim en sinaasappelschil.
Merlot Blanc
De Merlot Blanc is een witte druivensoort die ontstaan is uit een kruising van de rode Merlot druif en de Folle blanche en wordt met name in Bordeaux gevonden. Hier is hij ook toegestaan om gebruikt te worden in blends. Ook deze druif wordt soms gebruikt voor het maken van rosé, maar is verder niet erg populair. Lekker verwarrend, maar deze druif wordt dus niet gebruikt voor het maken van witte Merlot wijn. Die wordt gemaakt van de rode Merlot druif.