Ik zat naar een podcast te luisteren over Napa Valley en kreeg te horen dat de wijnranken door Spaanse kolonisten hier naartoe zijn gebracht om wijn van de druif met de mooie naam Missie te maken voor de daar gevestigde missionarissen. De podcast is van Rachael en deze kun je vinden op Spotify onder de naam House Wine. Aanrader. Maar terug naar de Mission druif. Dit speelde zich af aan het einde van de 18de eeuw en hiermee werd de basis van de wijnbouw in Napa Valley gelegd, met dank dus aan de Spanjaarden en de kerk. Maar als er al sinds de 1769 wijn wordt gemaakt in Californië, hoezo worden de wijnen van hier dan “ Nieuwe Wereld Wijn” genoemd? Hetzelfde geldt voor Chili. Hier werden de Vitis vinifera wijnranken al in de 16de eeuw door de Spanjaarden naar toe gebracht, maar ook de Chileense wijnen vallen onder de nieuwe wereld wijnen.
Je hoort iedereen de termen oude en nieuwe wereld wijnen wel gebruiken. Maar hoe zit het nu eigenlijk en wat is het verschil?
De basis voor het verschil is terug te voeren naar de kolonisatie van Zuid-Amerika en andere werelddelen door de Europeanen. De relatie tussen kolonisatie en wijn heeft een link met het verhaal van Eucharistie: het belangrijkste sacrament van de Rooms-Katholieke en Byzantijns-Orthodoxe kerk. De eucharistie, of ook wel dankzegging genoemd, werd door Jezus tijdens het laatste avondmaal aan de vooravond van zijn kruisiging ingesteld. De wijn, welke hij uit de beroemde kelk dronk, was symbolisch voor zijn bloed en hij vroeg zijn leerlingen het ritueel in de vorm van het drinken van zijn bloed te herhalen ter nagedachtenis aan hem, hetgeen nog steeds wekelijks in de kerk wordt gedaan. De Spaanse kolonisten, die onder leiding van Columbus in 1492 voet aan wal zetten in de nieuwe wereld waren Rooms-Katholiek en hadden dus wijn nodig voor het tonen van hun dankbaarheid aan God. Rituelen moeten immers in stand gehouden worden. Het planten van wijnstokken had hierdoor begrijpelijk een hoge prioriteit gekregen. Hoe moesten ze anders aan hun wekelijkse wijn komen. In 1530 werden eerste wijndruiven geoogst in Mexico en Japan en hierna ook in Chili en Peru. De nieuwe wereld oudste wijnmakerij heet Casa Madero en bestaat nog steeds in San Lorenzo, Mexico. De Europese bezetting van Zuid-Afrika was pas in 1640 en de eerste fles wijn werd door Jan Van Riebeeck gebotteld in 1659. Spaans-Mexicaanse Jezuïet missionarissen begonnen met het planten van wijnstokken in Californië in 1670. Echter het was pas in 1850, dat Napa en Sonoma op de kaart werden gezet als wijngebieden. Tenslotte werd Australië als wijnland ontdekt in 1788 door Kapitein Arthur Philip tijdens de Britse kolonisatie van Sydney.
Dit brengt ons terug naar de termen Nieuwe Wereld en Oude Wereld. Met de oude wereld wordt de wijnbouw in Europa en Mediterrane landen bedoelt, waar de wijnbouw al veel langer een belangrijke rol speelt. De nieuwe wereld wijnen zijn dus die plekken waar de Europeanen de wijnen naartoe gebracht hebben. Dus het eerste grote verschil tussen de oude en de nieuwe wereld wijnen is gebaseerd op de geschiedenis en het ontstaan van de wijnbouw.
Nog niet eens heel lang geleden werden nieuwe wereld wijnen geassocieerd met bulk, goedkoop, fruit, makkelijk drinkbaar en weinig traditionele wijnen. Niet iets wat je op een wijnproeverij voor echte wijnkenners zou schenken ;). Sterker nog, er wordt nog steeds door oude wereld wijnmakers gezegd dat de nieuwe wereld wijnen geen ziel en geen identiteit hebben.
Echter tijden zijn veranderd. Nog steeds is het gebruikelijk om bij het blind wijnproeven als eerste een onderscheidt te maken tussen een oude of een nieuwe wereldwijn. Dit om de plaats van herkomst beter in te kunnen schatten. De meeste nieuwe wereldwijnen komen van plekken met een warmer klimaat. Hierdoor hebben de wijnen vaak meer alcohol, meer body en wat minder zuren. Nieuwe wereld wijnen hebben meestal ook een wat prominenter fruitprofiel. Denk maar aan een Sauvignon Blanc uit Frankrijk versus een Sauvignon Blanc uit Australië. De Franse Sauvignon heeft vaak een wat hogere zuurgraad, soms de bekende kattenpis aroma’s, maar in ieder geval meer groen fruit, gras, limoen tonen. Een Zuid-Afrikaanse Sauvignon is vaak als iets geler van kleur en heeft meer gele en steenfruitsmaken zoals passievrucht, sterfruit en limoen. Eigenlijk gaat het hier dus niet zozeer om nieuwe of oude wereld, maar meer om koel versus warm klimaat wijnen. Dit brengt ons dus bij het tweede verschil tussen de oude en de nieuwe wijnen: het verschil in aroma profiel puur en alleen omdat het in de nieuwe wereldwijnlanden vaak een stuk warmer is dan in Europa.
Het derde verschil tussen de oude en de nieuwe wereldwijnen is dat het wijn maken in de oude wereld heel veel waarde hecht aan terroir en aan traditie en regels. In elke appellation ligt precies vastgelegd waar een wijn aan moet voldoen, welke druiven erin mogen, hoeveel druiven je per hectare mag oogsten en nog vele andere regels. Eigenlijk is zo goed als alles wat betreft het wijnmaak proces besloten in regels. In de nieuwe wereld is de enige reden om de wijnregels te leren het feit dat je ze dan later weer kan breken. Niet helemaal meer waar, want inmiddels is de nieuwe wereld ook aan regels onderworpen, maar zwart- wit genomen zit er wel wat in. Men begon met het wijn maken volgens de methodes zoals in Frankrijk en Italië, om er dan vervolgens een eigen draai aan te geven. Het wijn maken is hier veel meer gericht en beïnvloedt door nieuwe technologie en wat de klant wil. Hierbij zie je een duidelijk verschil in stijl. Denk aan de zware, op veel houtgerijpte wijnen uit Californië die een paar jaar geleden niet aan te slepen waren. Echter, nu men in de wereld een beetje verzadigd is van deze zware wijnen, zie je dat Californië bijvoorbeeld ineens veel meer lichtere, minder lang op hout gerijpte wijnen maakt en meer naar een Europese stijl gaat. Dit met name omdat de klant het vraagt.
Je ziet in een eigenlijk korte tijd een verandering ontstaan in het wijn maken. De nieuwe wijnwereld gaat wat meer in wijnstijl de kant op van de oude wereldwijnen. Aan de andere kant is de oude wereld, enigszins gedwongen door de klimaatverandering, nu het starre AOC-systeem aan het loslaten en worden bijvoorbeeld in Bordeaux nieuwe druivenrassen toegestaan.
Gevolg is dat het verschil tussen de oude en de nieuwe wereld steeds lastiger is om in het smaakprofiel terug te vinden en beide begrippen staan ook niet meer synoniem voor goede en minder goede, op de massa gerichte kwaliteit.
Om het nog een stapje ingewikkelder te maken hebben we naast de Nieuwe en Oude wereldwijnen ook de Ancient wijnen. Het is een interessant gegeven dat de Oude Wereld niet de bakermat van de wijn is. Dit zou je bijna denken. Op basis van fossielen gevonden in de bergen van Iran, heeft men de traditie van wijn maken terug kunnen herleiden naar 8500-4000 B.C. In Griekse tombes zijn wijnpersen gevonden van 3000-2000 BC. In het Griekse tijdperk was wijn zo belangrijk dat ze het “het sap van God” noemden. Het stond bekend om zijn voedingswaarden, maar werd ook als middel gebruikt in filosofische debatten om de geest scherp te houden. De Grieken zijn waarschijnlijk ook verantwoordelijk voor het ontstaan van de wijnbouw in Armenië, wat als de bakermat van de Vitis Vinifera wordt gezien. In 2011 hebben archeologen In een grottencomplex in Areni resten gevonden van geperste druiven en tientallen gedroogde druivenstokken van het Vitis Vinifera ras. Deze wijnwereld wordt ook wel de Ancient Wereld genoemd.
Bronnen:
The Oxford Wine Companion van Jancis Robinson
Winefolley.com
Wikipedia